Kakav je status osobe koja klanja samo džumu namaz?

PITANJE: Da li je ispravno mišljenje da osoba koja klanja Džumu nije Kafir (nevjernik), jer sam negdje pročitao da se misli da je osoba Kafir (nevjernik) ako ostavi sve općenito namaze, a čovjek koji klanja Džumu njije ostavio sve namaze?

ODGOVOR: Hvala Allahu, azze ve džlle, neka je salavat i selam na Njegova odabrana roba i poslanika, Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem, a zatim:

Islamski učenjaci imaju podijeljeno mišljenje kada je u pitanju broj (količina) namaza ukoliko ih čovjek ostavi on time ustvari biva Kafir (nevjernik), pa je većina islamski učenjaka kazala ukoliko osoba ostavi jedan ili pak dva obavezna (farz) namaza on time biva kafir (nevjernik) koji je napustio ovu plemenitu vjeru. Također, postoji drugi stav po dotičnom pitanju, odnosno druga skupina učenjaka smatra da čovjek ne biva kafirom osim ako ostavi sve namaze.

Prvi stav (osoba koja ostavi jedan ili dva farz namaza biva kafir) prenosi i bilježi Ishak Ibn Rahaveje od ashaba i tabina, radijjallahu anhum.

Rekao je imam Muhammed Ibn Nasr El-Mervezi, rahmetullahi alejhi: “Čuo sam Ishaka kako kaže: Vjerodostojne predaje od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, ukazuju da je osoba koja ostavi namaz Kafir (nevjernik), a to je stav učenjaka do čijeg se mišljenja držalo još od vremena Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa sve do današnjeg dana, odnosno osoba koja ostavi namaz bez opravdanog šerijatskog razloga tako da propisano vrijeme dotičnog namaza prođe time dotična osoba biva Kafir.

A pod riječima “tako da propisano vrijeme dotičnog namaza prođe” misli se da recimo odgodi Podne namaz do zalaska Sunca ili pak Akšam namaz do Pojave zore (izlaska Sunca). Ovo sve iz razloga zato što je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, namaz prilikom putovanja ili opravdanog šerijatskog razloga klanjao u drugom vremenu spojivši dva namaza (kao recimo što je činio na Arefatu i Muzdelifi), i učinivši vrijeme dva namaza ustvari jedno vrijeme i osobi je dat izbor da klanja namaz u jednom od dva vremena koja su ovom olakšicom ustvari postalo jedno vrijeme, kao što je primjer žene koja nakon što joj prođe hajz u vremen Ikindije namaza biva dužna da klanja i Podne namaza, ili pak ukoliko bi joj hajz prestao u noćnim satima biva dužna da klanja Akšam i Jaciju baš kao osoba koja ima olakšicu spajanja namaza tokom puta ili opravdanog šerijatskog razloga.” (Pogledati Ta’zimu kadru Es-Sala 2/929).

Također prenio je predaju Muhammed Ibn Nasr od imama Ahmeda, rahmetullahi alejhi, u kome je kazao: “Niko ne postaje kafir zbog nekog grijeha osim osobe koja namjerno ostavi namaz tako da dođe vrijeme drugog namaz (uđe u drugo vrijeme predviđeno za drugi namaz), ukoliko tako učini on se tri puta poziva na tevbu (pokajanje).”

A također, prenio je od Ibn Mubareka, rahmetullahi alejhi, da je kazao: “Ko ostavi namjerno namaz tako da uđe u drugo vrijeme predviđeno za drugi namaz bez opravdanog razloga (šerijatski opravdanog razloga) on biva Kafir.” (Pogledati Ta’zimu kadru Es-Sala 2/927).

Rekao je Ibn Hazm, rahmetullahi alejhi: “Preneseno nam je od Omera Ibn Hattaba, Muaz Ibn Džebela, Ibn Mes’uda, i druge skupine ashaba, radijjallahu anhum, kao i od Ibn Mubareka, Ahmed Ibn Hanbela, Ishaka Ibn Rahaveja, rahmetullahi alejhim, kao i od sedamnaest drugih ashaba, radijjallahu anhum, da osoba koja ostavi namaz namjerno i svjesno tako da prođe njegovo predviđeno vrijeme, ta osba biva nevjernik i otpadnik od vjere (ar. Kafiru El-Murted). Ovo također zastupaju Abdullah Ibn El-Madžišun (savremenik imama Malika) i Abdulmelik Ibn Habib El-Endelusi kao i drugih.” (Pogledati Fasl fi Milel vel Ehva ve En-Nihel 3/128).

Također, rekao je Ibn Hazm, rahmetullahi alejhi: “Prenosi se od Omera Ibn Hattaba, Muaza Ibn Džebela, Ebu Hurejre, Abduramhana Ibn Avfa, kao i od drugih ashaba, radijjallahu anhum, da osoba koja namjerno ostavi jedan obavezni (farz) namaz tako da prođe njegovo predviđeno vrijeme biva nevjernik – otpadnik od vjere.” (Pogledati El-Muhala 2/15).

Istim, već prethodno spomenutim stavom odgovorili su i učenjaci Kolegija za islamske decizije (fetve) u Saudijskoj Arabiji (ar. Ledžnetu Ed-Daime Fi Es-Su’udije) na čelu sa bivšim muftijom Abdulazizom Ibn Bazom, rahmetullahi alejhi. (Pogledati fetvu pod brojem 6/40,50).

Također, određeni učenjaci koji zastupaj dotični mezheb dokazivali su hadisom Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem: “Ko ostavi Ikindiju namaz njegova djela su upropaštena (uništena).” (Hadis bilježi imam Buhari pod brojem 528), da je osoba koja ostavi jedan namaz namjrno tako da prođe njegovo vrijeme, ustvari Kafir jer značenje hadisa i riječi Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem; “…njegova djela su upropaštena (uništena)” a uništenje djela i njihova propast ne biva osim ako čovjek učini kufr (nevjerstvo).

Kada je u pitanju drugo mišljenje po pitanju ostavljanja namaza, odnosno da osoba ne biva kafirom sve dok ne ostavi sve (općenito) namaze, na ovome stavu su Šejhu-l-Islam Ibn Tejmijje, rahmetullahi alejhi, s tim da je on dodao: Osoba koja ostavi namaz i bude pozvana od strane vladara (ar. Hakima) da se pokaje i počne obavljati namaz a ona to odbije time biva kafir (nevjernik). Također, on je smatrao da osoba koja ostavlja namaz a ponekada klanja, ukoliko svojim srcem odluči da ostavi potpuno namaz ona svojom unutrašnošću postaje kafir (nevjernik), odnosno postaje nevjernik onim što je između njega i Allaha, azze ve dželle. (Pogledati Medžmu’u Fetava 22/49, 7/615, i Šerh El-Umde 2/94).

Na ovom stavu je i šejh El-Usjemin, rahmetullahi alejhi, shodno riječima: “Šerijatski dokazi ukazuju da osoba ne postaje nevjernik osim ako ostavi namaz zastalno, tj. ukoliko bi ostavio Podne, Ikindiju, Akšam, Jaciju i Sabah – za takvu osobu kažemo da je kafir (nevjernik), no ako bi pak ostavio jedan ili dva namaza od ovih propisani on time ne bih postao kafir (nevjernik), jer za takvu osobu u jezičkom smislu ne bih mogli kazati da je ostavila namaz potpuno, a Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je rekao: “Između čovjeka i između Širka ili Kufra je ostavljanje namaza.”

A nije Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: ostavljanje jednog namaza, tj. određenog specifičnog namaza (ar. Salatun nego je kazao Ar. Es-Salatu). (Pogledati šerh El-Mumtija 2/26).

Rekao je šejh El-Munedžid, hafizehullahu: “Nisam naišao na pisani govor Šejh El-Usejmina, rahmetullahi alejhi, koji govori čovjeku koji klanja samo Džumu namaz tj. kakav je njegov propis, no mi smo ga usmenim putem pitali te nam je kazao u nekoliko navrata da je ta osoba Kafir (nevjernik), jer je namaz Džuma samo jedan namaz od trideset i pet namaza tokom sedmice, i za takavu osobu ne može se reći da nije ostavila namaz (čak i u jezičkom smislu) jer klanja od trideset pet namaza samo jedan.” A Allah najbolje zna!

et-taqwa